Bazıları baklava yapmayı bazılarıysa yemeyi tercih eder. Baklava yemek her ne kadar güzel olsa da çok şekerli bir zarar bombası olduğunu kabul etmemiz gerekir. Bunun yanında baklava yapmak baklava yemek kadar kolay olmasa da sağlıklı bir eylem olduğunu biliriz. Bir eylemin vücudumuz ve beynimiz için olumlu veya olumsuz etkileri olduğunu genel olarak tahmin edebiliriz. Bu yazımda sizlere daha ayrıntılı ve farklı bilgiler vermeye çalışacağım.
Öncelikle sizi pek bilinmeyen bir düşmanla tanıştırmak istiyorum: “gluten’’. Gluten, gliadin ve glutenin proteinlerinden oluşur. Yiyeceklerin birbirine daha sıkı tutunmasını sağlar, kopmayı engeller. Kendisini yapıştırıcıya benzetebiliriz. Buğday ve buğday ürünlerinin içinde bulunur. Modern buğday, kırk kat daha fazla gluten içerir.
Çölyak hastalığını daha önce duymuş muydunuz? Çölyak (gluten alerjisi), glutenin en kötü etkisidir fakat tek olumsuz etkisi değildir. Gluten alerjisi olmayıp sadece gluten hassasiyeti olan kişiler de vardır. Bu kişiler genelde toplum tarafından görmezden gelinir. İnsanların yüzde kırkında gluten hassasiyeti olduğu tahmin edilmektedir ve en yaygın hastalıklardan biri olduğu düşünülmektedir. Gluten hassasiyeti, çölyaktan daha hafif olsa bile vücut ve beyin sağlığımız için dikkate alınmalıdır. Gluten; beynimizde morfin etkisi yaratır, bağımlılık yapar. Gluten içeren yiyecekleri tükettikten sonra genellikle daha mutlu ve huzurlu hissedersiniz. Pastalara, böreklere, çöreklere beyin sağlığınız için hayır diyebilir misiniz?
Şekerin zararlı olduğunu hepimiz biliyoruz, özellikle rafine şekerin. Peki, meyve şekerinin de zararlı olabileceğini söylesem… Kek veya meyve fark etmeksizin şeker beynimiz için zararlıdır. Ama beynimizin şekere ihtiyacı var derseniz, size şunu söylerim: “Vücudumuz kendi ihtiyacı olan şekeri üretebilir, sizin fazladan şeker almanız sadece size zarar verir’’. Peki bu meyve tüketmemeniz gerektiği anlamına mı gelir? Asla! Günde bir porsiyon meyve tüketmeniz sizin yararınıza olacaktır.
Gluten hassasiyetiniz olmasa bile size ekmek ve türevlerini yememeniz için bir sebep daha sunacağım, “glisemik indeks”! Glisemik indeks, bir besinin kan şekerinizi ne kadar hızlı arttırdığının ölçüsüdür. Tam tahıllı ekmeğin glisemik indeksi rafine şekerden daha fazladır ve ikisinin glisemik indeksi elmanınkinden daha fazladır. Glisemik indeksi yüksek olan karbonhidratlar, sizi kolayca şişmanlaştırabilir. Bu yüzden ekmek yemek zararlıyken abartmayacak şekilde meyve tüketmek beyin ve vücut sağlığımız için yararlıdır.
Yeni nöronlar üretebilir miyiz? Evet! Hipokampus nöronların üretildiği yerdir. Yaklaşık elli yaşımıza geldiğimizde doğduğumuzda sahip olduğumuz tüm nöronlar yenilenmiş olur. Spor yapmak, öğrenmek, cinsel birliktelik yaşamak nöron üretimini arttırırken; stres, az uyku, yaşlanma nöron üretimini azaltır.
Düşük yağ ve yüksek karbonhidratlı diyetler sağlıklıdır. Yanlış! Yağlar beyin için çok önemlidir. Tabii ki trans yağlardan bahsetmiyoruz. Nöronların kolestrole ihtiyacı vardır ve kendilerine yetecek kadar üretemediklerinden bazı taşıyıcı proteinler (LDL) nöronlara kolesterol götürür. Bu taşıyıcılara “kötü kolesterol” diyoruz. Temelde kötü olmayan kolesterolleri biz kötüye dönüştürüyoruz. Şeker LDL’yi okside ediyor ve LDL çalışamaz hale geliyor. Şeker yemeyi bırakırsanız, tüm sorunlar çözülecek mi?
Son olarak kalori kısıtlamasından bahsedelim. Bu eylem pek çok dinde oruç olarak bilinir. Beynimiz ve vücudumuz için son derece faydalıdır. Vücudunuzdaki karbonhidratlar tükendiği zaman beyin yeni enerji kaynağı olarak yine vücudunuzda üretilen ketonları kullanmaya başlar ve buna ketojenik diyet denir. Son derece faydalıdır.
Boran Deniz Düzgün, 53. Sayı
